Część 1 można znaleźć tutaj.
Wprowadzenie
W tej drugiej części dotyczącej obaw związanych z ochroną środowiska na Bałkanach Zachodnich pokrótce przeanalizujemy ogólne postrzeganie tej kwestii przez społeczeństwo. W szczególności przeanalizujemy i zaprezentujemy dane z 2023 r. z Bałkańskiego Barometru Publicznego.
Barometr Bałkański to coroczne badanie opinii publicznej i zaufania biznesu w sześciu krajach Bałkanów Zachodnich zlecone przez Radę Współpracy Regionalnej, w ramach którego zadano 120 pytań około 6000 obywatelom i 110 pytań 1200 przedsiębiorcom.
Analiza danych
Opinia publiczna na Bałkanach Zachodnich uważa zmiany klimatu za bardzo poważny/nieco poważny problem. Jak pokazano na wykresie 1, ponad 60% mieszkańców regionu zgadza się z tym poglądem. Od 2016 r. nastąpił ogólny wzrost świadomości problemu, szczególnie w Albanii i Macedonii Północnej, które wykazują najwyższy odsetek osób postrzegających zmiany klimatu jako problem.
Rysunek 1
Na pytanie o to, jak poważnie postrzegane są zmiany klimatu w kontekście obaw o zdrowie własne/rodziny, opinia publiczna wydaje się być ogólnie mniej dotknięta. Należy jednak zauważyć, że wartości procentowe pokazane na wykresie 2 są w pewnym stopniu skorelowane z wartościami z wykresu 1. W rzeczywistości Albania, Macedonia Północna i Serbia również wykazują najwyższy odsetek ludności zaniepokojonej ogólnie zmianami klimatu (“Bardzo poważny problem” “Nieco poważny problem”), odpowiednio 65%, 57% i 51%.
Jak widzieliśmy w części 1, te trzy kraje są również uznawane za najbardziej rozwinięte pod względem monitorowania i badania emisji zanieczyszczeń[1]. Można to postrzegać jako pozytywną korelację między świadomością społeczną w kwestiach związanych z klimatem a wysiłkami instytucjonalnymi w celu zaoferowania większej ilości danych ilościowych i jakościowych.
Rysunek 2
Jeśli chodzi o rodzaj troski o środowisko, odpowiedzi różnią się w zależności od kraju, jak pokazano na rysunku 3. Niemniej jednak, w większości krajów Bałkanów Zachodnich, trzy główne postrzegane kwestie to – począwszy od najbardziej istotnych – zanieczyszczenie powietrza, zanieczyszczenie wody i zanieczyszczenie gleby. Jedynym wyjątkiem jest Kosowo, gdzie zanieczyszczenie gleby i wody są najbardziej palącymi problemami środowiskowymi.
Warto zauważyć, że Serbia, Czarnogóra i Macedonia Północna wykazują najwyższy odsetek obaw społecznych związanych z zanieczyszczeniem powietrza. Pokazuje to bezpośrednią korelację z danymi przeanalizowanymi w części 1. W rzeczywistości te trzy kraje doświadczają najwyższych emisji PM 2.5.[2] Dodatkowo, biorąc pod uwagę, że widzieliśmy powyżej, że istnieje wyższa świadomość środowiskowa, gdzie instytucje starają się informować swoich obywateli, możliwe jest, że Bośnia i Hercegowina nie podąża za tą korelacją z powodu braku odpowiedniego monitoringu.
Ekstremalne temperatury są również istotne zwłaszcza w Kosowie i Macedonii Północnej, gdzie w lipcu 2023 r. odnotowano fale upałów[3]. Władze w tych dwóch krajach posunęły się nawet do ogłaszania ostrzeżeń i alarmów w celu poinformowania ludności.
Rysunek 3
Jeśli chodzi o energię, obawy społeczne przedstawione na rysunku 4 są podobne w całym regionie. Najbardziej paląca kwestia związana jest z rosnącymi kosztami energii, z wyjątkiem Kosowa, gdzie bezpieczeństwo energetyczne i dostępność energii są nadal największym problemem dla ludności.
Rysunek 4
Wreszcie, jeśli chodzi o postrzegane bariery ekonomiczne i systemowe dla osiągnięcia zielonej transformacji: brak świadomości, brak środków finansowych i brak siły woli to trzy najczęstsze spostrzeżenia, odpowiadające za 80% odpowiedzi w całym regionie.
Na pierwsze dwie zmienne, świadomość i siłę woli, można wpływać poprzez kampanie informacyjne skierowane zarówno do ogółu społeczeństwa, jak i decydentów. Natomiast postrzegany brak środków finansowych powinien być rozwiązywany zarówno poprzez promowanie już istniejących inicjatyw finansowych, jak i przydzielanie większych zasobów tam, gdzie są one najbardziej potrzebne, nadając priorytet obszarom, które najbardziej skorzystałyby na nowym wsparciu gospodarczym.
Rysunek 5
W następnej części przeanalizujemy środki zaradcze wprowadzone przez Unię Europejską w celu rozwiązania kwestii środowiskowych na Bałkanach Zachodnich, w szczególności w sposób ekonomiczny i regulacyjny.
Część 3 można znaleźć tutaj.
