Rumunia jest po Holandii drugim największym producentem gazu ziemnego w Unii Europejskiej. Obecnie produkuje 11 miliardów metrów sześciennych gazu ziemnego rocznie, co wystarcza na zaspokojenie potrzeb w okresie letnim, ale może być niewystarczające w okresie zimowym. Zajmuje 49. miejsce na świecie pod względem rezerw gazu, mając w rezerwach prawie dziesięciokrotność rocznego zużycia.[1] Według danych operatora systemu Transgaz, pod koniec listopada Rumunia po raz pierwszy od prawie półtora roku przeszła na eksport gazu netto, ponieważ słaby popyt pozwolił krajowi zbilansować się wyłącznie na produkcji krajowej i magazynach.[2]
Z kolei kryzys na Ukrainie stał się impulsem do zakończenia wieloletniego impasu i zwiększenia liczby odwiertów na Morzu Czarnym w celu uzyskania dostępu do potencjalnie znaczących zasobów gazu ziemnego, które Rumunia mogłaby eksportować. Taka inwestycja miałaby ogromne znaczenie i byłaby mile widziana przez sąsiadów Rumunii. Dotyczy to krajów Mołdawii, Ukrainy, Węgier i Bałkanów, które nieustannie poszukują nowych źródeł energii.[3]
Gaz ziemny
Rumunia posiada największy rynek gazu ziemnego w Europie Środkowej i była pierwszym krajem, który wykorzystał gaz ziemny do zastosowań przemysłowych. Jako drugi co do wielkości producent gazu w Unii Europejskiej, posiadający znaczne rezerwy, w tym nowo odkryte na Morzu Czarnym, Rumunia jest krajem w regionie, który importuje najmniej gazu ziemnego. Jest korzystnie położona pomiędzy rozwiniętymi rynkami w Europie Środkowej a źródłami dostaw w Europie Południowo-Wschodniej. Ponadto Rumunia posiada połączenia z Bułgarią, Ukrainą, Węgrami i Mołdawią, a także magazynowanie.
Ostatnio Rumunia zaczęła dostarczać gaz ziemny do Mołdawii, która w obliczu rosyjskiej inwazji na Ukrainę musi zaspokoić swoje zapotrzebowanie na energię. 3 grudnia gaz zaczął docierać rurociągiem łączącym wschodniorumuńskie miasto Iasi z mołdawskim miastem granicznym Ungheni.[4]
Chociaż potencjał rozwoju LNG na rumuńskim terytorium Morza Czarnego mógłby być istotnym punktem zwrotnym dla UE, na Morzu Czarnym brakuje obecnie terminalu LNG. Ze względu na stanowisko Turcji w sprawie tankowców LNG przepływających przez Stambuł i cieśninę Bosfor, wejście do tego sektora jest wysoce konkurencyjne i kapitałochłonne. Projekt LNG w Konstancy mógłby zostać uruchomiony do 2026 roku, ale nadal wymagane są inwestycje prywatne.
Rumunia ma potencjał, by stać się największym eksporterem netto gazu ziemnego w Unii Europejskiej, częściowo dzięki niewykorzystanym złożom gazu na Morzu Czarnym. Uważa się, że jej lądowe zasoby gazu wynoszą 100 miliardów metrów sześciennych, podczas gdy zasoby w głębokich wodach Morza Czarnego szacuje się na 42-84 miliardy metrów sześciennych.[5] Ilość ta jest wystarczająca zarówno dla konsumpcji krajowej, jak i eksportu.
W tym podsektorze znaczną uwagę poświęci się rozwojowi, eksploatacji i utrzymaniu pól lądowych i morskich na Morzu Czarnym: odkrycie nowych rezerw gazu w basenie Morza Czarnego stwarza możliwości dla firm posiadających doświadczenie w zakresie wiercenia, przesyłu, rafinacji i modernizacji istniejących obiektów.
Energia jądrowa
Energia jądrowa będzie integralną częścią koszyka energetycznego Rumunii przez wiele lat.
Budowa, uruchomienie i bezpieczna eksploatacja bloków 1 i 2 elektrowni jądrowej Cernavoda oraz innych obiektów jądrowych, takich jak zakład ciężkiej wody, zakład paliwa jądrowego, instytuty badawcze, centra inżynierii i zaawansowanej fizyki oraz ośrodki edukacyjne, zapewniły Rumunii długą historię i rozległe doświadczenie w dziedzinie energii jądrowej. Obecnie w Rumunii znajduje się jedna elektrownia jądrowa Cernavoda z dwoma czynnymi reaktorami, a dwa kolejne są w budowie.[6]
Dwa dodatkowe reaktory jądrowe w elektrowni Cernavoda torują drogę nowemu rodzajowi technologii jądrowej – małym reaktorom modułowym, które są nową klasą reaktorów rozszczepieniowych, mniejszych od konwencjonalnych i mogą być budowane, transportowane, uruchamiane i eksploatowane w różnych miejscach. Istotny jest fakt, że w czerwcu 2020 roku rząd Rumunii anulował protokół ustaleń podpisany z chińskim koncernem na rzecz partnerstwa ze Stanami Zjednoczonymi.[7]
Zielona energia
Energia odnawialna jest coraz bardziej popularnym i pożądanym tematem w Rumunii; co więcej, rumuński rząd z pasją angażuje się w zieloną transformację jako sposób na osiągnięcie niezależności energetycznej.
Aby osiągnąć swój cel w zakresie odnawialnych źródeł energii w wysokości 30,7 procent do 2030 r,[8] Rumunia chce zainstalować około 7 GW nowych mocy, z czego około 3,7 GW stanowić będą projekty solarne. Jeśli chodzi o zużycie energii, to w 2020 roku nieco ponad 24 procent zużycia energii pochodziło z odnawialnych źródeł energii, co plasowało kraj na 11 miejscu w UE i powyżej średniego poziomu dla unii.[9] Był to znaczący wzrost w stosunku do 18 proc. zużycia energii ze źródeł odnawialnych w 2019 r.[10]
Źródło: Eurostat
W ramach krajowego systemu net metering, Rumunia dodatkowo wspiera rozwój fotowoltaiki (PV) na dachach poprzez program Casa Verde Fotovoltaice dla domowych instalacji słonecznych.[11]
Finas Group, uczestnik rynku zielonej energii z siedzibą w Cluj w Rumunii, stworzył spółkę joint venture z DTEK Renewables International Rinata Akhmetova, największym prywatnym inwestorem energetycznym na Ukrainie, w celu rozwijania projektów zielonej energii.[12] Współpraca między tymi dwoma firmami rozpoczęła się w grudniu 2021 roku od stworzenia farmy wiatrowej o mocy 60 MW w Ruginoasa, powiat Iași.[13] Finas Group i DTEK Renewables International uruchomiły nowy projekt w czerwcu 2022 roku: park PV o mocy 65 MW na 90 hektarach w mieście Glodeni, który zostanie ukończony w następnym roku.
Według badań przeprowadzonych w Rumunii, potencjał produkcji zielonej energii składa się z 65 procent biomasy, 17 procent energii wiatrowej i 12 procent energii słonecznej, wraz z 4 procentami mikro hydroenergii i 2 procentami geotermii.[14]
Obszar Rumunii podzielony jest na osiem stref w oparciu o potencjał energetyczny biomasy: Delta Dunaju (Rezerwat Biosfery), Dobrogea, Mołdawia, Karpaty (Wschodnie, Południowe, Apuseni), Płaskowyż Transylwański, Nizina Zachodnia, Wzgórza Karpackie i Nizina Południowa. Nawet gdyby produkcja energii z biomasy była niezwykle ekonomiczna, to ogromną przeszkodą są ogromne nakłady finansowe na budowę i uruchomienie pojedynczej jednostki kogeneracyjnej opalanej biomasą.
Jeśli chodzi o energię wodną, należy zauważyć, że Rumunia włączyła projekt hydroenergetyczny Pașcani w okręgu Jassy na listę projektów kwalifikujących się do dotacji unijnych. W 2018 r., gdy zapora i obiekt hydroelektryczny były ukończone w 90 procentach, budowa została wstrzymana.
Przewiduje się, że zbiornik będzie mieścił 68,7 mln metrów sześciennych wody. Powinien zapewnić wodę na potrzeby przemysłowe i nawodnić 46 tys. hektarów. Szacuje się, że na ukończenie projektu w północno-wschodniej Rumunii potrzeba 81 mln euro. Część hydroenergetyczna projektu to jednostka o mocy 12 MW.[15]
Współpraca europejska
W odpowiedzi na kryzys COVID-19 Komisja Europejska opracowała Recovery and Resilience Mechanism, aby zapewnić państwom członkowskim skuteczną i znaczącą pomoc finansową w celu przyspieszenia realizacji trwałych reform i związanych z nimi inwestycji publicznych. Celem KPR jest promowanie zrównoważonego wzrostu poprzez przyspieszenie realizacji zrównoważonych reform i towarzyszących im inwestycji publicznych oraz poprzez wspieranie przejścia na zieloną i cyfrową gospodarkę.[16] Beneficjenci (bezpośredni i pośredni) obejmują MŚP, duże przedsiębiorstwa, lokalne władze publiczne (LPA) oraz jednostki administracyjno-terytorialne (ATU).
Fundusz Modernizacyjny (MF) to program Unii Europejskiej, który pomaga dziesięciu państwom członkowskim UE o niższych dochodach w osiągnięciu celów neutralności klimatycznej poprzez modernizację systemów energetycznych i zwiększenie efektywności energetycznej. Beneficjentami są Bułgaria, Chorwacja, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Polska, Rumunia, Słowacja i Węgry.
Europejski Bank Inwestycyjny prowadzi aukcje uprawnień Unii Europejskiej w ramach Funduszu Modernizacyjnego, ocenia proponowane inwestycje państw członkowskich będących beneficjentami, zarządza dochodami i przekazuje środki.[17] Przykładem inwestycji wspieranej przez fundusz w Rumunii jest budowa ośmiu parków fotowoltaicznych i dwóch turbin gazowych w cyklu kombinowanym, które zastąpią węgiel brunatny odnawialnymi źródłami energii i gazu do produkcji energii, a także zmodernizują sieci elektryczne.
Obecne uwarunkowania kształtują większą i rozwijającą się przyszłość rumuńskiego sektora energetycznego, który będzie nabierał coraz większego znaczenia strategicznego. Dzięki trwałej współpracy z partnerami europejskimi i odpornej polityce publicznej, która ma na celu dywersyfikację i zieloną transformację, przewidywanie, że Rumunia stanie się jednym z niewielu eksporterów netto energii w UE w najbliższych latach nie jest tak ryzykownym zakładem.
Źródła
- https://www.worldometers.info/gas/romania-natural-gas/ ↑
- https://www.argusmedia.com/en/news/2396481-romania-becomes-net-gas-exporter ↑
- https://www.energate-messenger.com/news/223855/romania-sends-more-natural-gas-to-ukraine-and-moldova ↑
- https://www.radiosvoboda.org/a/news-moldova-gas-iz-rumuniji/32162916.html ↑
- https://www.euractiv.com/section/energy/news/romania-will-start-extracting-gas-from-black-sea-in-2026-minister-says/ ↑
- https://world-nuclear.org/information-library/country-profiles/countries-o-s/romania.aspx ↑
- https://balkaninsight.com/2020/05/27/romania-cancels-deal-with-china-to-build-nuclear-reactors/ ↑
- https://balkangreenenergynews.com/romania-to-significantly-increase-2030-renewables-target/ ↑
- https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Renewable_energy_statistics ↑
- https://www.irena.org/-/media/Files/IRENA/Agency/Statistics/Statistical_Profiles/Europe/Romania_Europe_RE_SP.pdf ↑
- https://www.afm.ro/sisteme_fotovoltaice.php ↑
- https://www.energynomics.ro/en/2-projects-in-development-for-finas-group-and-150-million-euros-investment-plan-in-renewables/ ↑
- https://www.bursa.ro/finas-group-si-dtek-renewables-international-investitii-de-150-de-milioane-euro-in-energie-din-surse-regenerabile-68981848 ↑
- https://www.trade.gov/country-commercial-guides/romania-energy ↑
- https://balkangreenenergynews.com/romania-to-complete-dormant-pascani-hydropower-project-with-eu-funds/ ↑
- https://ec.europa.eu/info/business-economy-euro/recovery-coronavirus/recovery-and-resilience-facility/recovery-and-resilience-plan-romania_en ↑
- https://climate.ec.europa.eu/eu-action/funding-climate-action/modernisation-fund_en ↑
